Onderzoek bevestigt positieve impact programma Mijn Schiedam*
*op museum, Schiedammers en de stad!
*op museum, Schiedammers en de stad!
Stedelijk Museum Schiedam wil dat iedereen zich welkom en betrokken voelt, met name Schiedammers. Sinds 2018 organiseert het museum daarom onder de noemer Mijn Schiedam tal van programma’s en activiteiten voor de stad. De ene keer is dat een wijkfeest in het museum, de andere keer een tentoonstelling over armoede. Zo wil het museum zijn steentje bijdragen aan een sterke, veerkrachtige stad. Maar maakt het museum die beloftes ook waar? Het museum vroeg drie onderzoekers onafhankelijk onderzoek te doen naar de betekenis voor Schiedammers en de impact op de stad. De uitkomst: wat het museum doet, doet ertoe. Voor het museum zelf, de Schiedammers, en de stad. “Mijn Schiedam raakt echt alles!”, aldus de onderzoekers.
Directeur Anne de Haij: “Met ons Mijn Schiedam programma doen we keihard ons best om er voor de stad en de Schiedammers te zijn. Maar het is ook belangrijk om te onderzoeken of dat wat we doen ook echt zin heeft. Dankzij een financiële bijdrage vanuit het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid konden we dat onderzoek goed en onafhankelijk uitvoeren.”
Bezoekers bij het werk 'Man in bos' (2000) van Alex van Warmerdam, tentoonstelling 'Uit Armoede', 2023-2024, foto Aad Hoogendoorn
Wijken Welkom Oost, 2024, foto Aad Hoogendoorn
Onderzoek
De onderzoekers interviewden maar liefst 50 deelnemers, maatschappelijke partners, stakeholders, kunstenaars en museummedewerkers. Op basis van een kwalitatieve onderzoeksmethode gebaseerd op de zogenaamde Theory of Change bogen ze zich over vragen als ‘Hoe ervaren de deelnemers en bezoekers de activiteiten, wat doet deelname met hen, en hoe draagt dat, bij elkaar opgeteld, nu bij aan een veerkrachtig Schiedam? Drie bijzondere programma’s werden bovendien extra goed onderzocht; namelijk de tentoonstellingen Queer Horizons en Uit Armoede, en het tweejaarlijkse Wijken Welkom.
Queer Horizons
Mijn Schiedam wil Schiedammers de kans geven op een laagdrempelige manier kennis te maken met het museum en met elkaar. Het museum creëert zo een plek waar ze zich thuis voelen, in aanraking komen met kunst of geschiedenis en elkaar beter leren kennen. De onderzoekers kwamen erachter dat dit daadwerkelijk zo werkt: zo voelden de Schiedamse jongeren die deelnamen aan Queer Horizons dat hun verhaal er eindelijk echt toe deed. Voor dit programma sloeg het museum de handen ineen met acht jongeren die zich identificeren als queer en vervolgens ontwikkelden zij hun eigen tentoonstellingen over queer zijn in Schiedam. Daardoor voelden ze zich gezien en gehoord, aldus de onderzoekers. Door mee te doen werd hun sociale netwerk vergroot en vonden ze emotionele en praktische steun. Dat gaf hen bovendien een flinke dosis energie. “Het is als kleine zaadjes planten, waarbij je van tevoren niet weet wat daar de gevolgen van zijn. Maar als je ze niet plant dan gebeurt er helemaal niks”, zegt een deelnemer Queer Horizons over de impact van Mijn Schiedam
De jongeren van Queer Horizons met kunstenaar Leon Stoffelen, 2024, foto Aad Hoogendoorn
Opening Queer Horizons, 2024, foto Aad Hoogendoorn
Ervaringsdeskundigen betrokken bij de tentoonstelling ‘Uit Armoede’, 2023-2024, foto Aad Hoogendoorn
Uit Armoede
De deelnemende ervaringsdeskundigen (Schiedammers die weten hoe het is om in armoede te leven) aan de tentoonstelling Uit Armoede vonden steun bij elkaar en sloten nieuwe vriendschappen. Samen maakten ze met het museumteam een tentoonstelling van landelijke allure en namen zij de bezoekers met hun eerlijke, persoonlijke verhaal mee in hoe het is om te leven met weinig geld. Ze ontmoetten bezoekers, beleidsmakers en bestuurders en leidden hen zelf rond. Hierdoor kregen ze meer zelfvertrouwen en durven zij nu instanties ‘op het matje te roepen’. Een aantal van hen is betrokken bij de oprichting van Warm Schiedam (een stichting voor en door ervaringsdeskundigen op het gebied van armoede), is onderdeel van diverse adviesraden aan ministeries en werkt bij het Kansenfonds. Lokaal en nationaal blijven ze op deze manier impact maken.
Wijken Welkom
Tijdens Wijken Welkom – buurtfeestjes in het museum – zien buren uit dezelfde straat of wijk elkaar in een andere omgeving. Dat schept gezamenlijkheid of ‘familiariteit’, zoals de onderzoekers dat noemen, en een gevoel van verbinding. Dat tijdens deze avonden ook talent uit de wijk een podium krijgt, is extra betekenisvol. “Tijdens zo’n avond zie je alle culturen door elkaar. Het is gezellig. Je herkent elkaar of ontmoet juist nieuwe mensen. Dat is gewoon heel fijn”, zegt een bezoeker van Wijken Welkom.
Langdurige betrokkenheid
Het museum is daarmee echt geworteld geraakt in de stad en onderdeel van het maatschappelijk weefsel geworden. Iedereen in het museum is betrokken en wil van betekenis zijn voor Schiedammers en gemeenschappen. Het programma is bovendien ook steeds professioneler geworden. Uit Armoede toont bijvoorbeeld ook de langdurige betrokkenheid bij een specifiek thema. Het museum blijft zich op dit onderwerp inzetten en enkele ervaringsdeskundigen zijn nu vrijwilliger bij het museum of ambassadeur voor het museum in hun wijk. Hetzelfde geldt voor een aantal jongeren die deelnamen aan Queer Horizons. Enkele van hen zijn nu onderdeel van de jongerencommunity van het museum.
Wijken Welkom Groenoord, 2024, foto Aad Hoogendoorn
Bezoeker in de installatie ‘Arm om je heen, rijk om je heen’ van Chantal van Heeswijk in de tentoonstelling 'Uit Armoede', 2023-2024, foto Aad Hoogendoorn
Betekenisvolle impact
De onderzoekers concluderen overkoepelend dat Mijn Schiedam de betekenisvolle impact op drie niveaus (museum, deelnemers en stad) dus waarmaakt. Het museum is daadwerkelijk getransformeerd tot die warme plek, waar iedereen welkom is. Deelnemers aan Mijn Schiedam programma’s voelen zich gezien en gehoord, ontwikkelen zelfvertrouwen, een gevoel van trots op zichzelf en hun gemeenschap en ervaren een groei in allerlei vaardigheden. “Het heeft zoveel teweeggebracht. Ja, ik ben echt blij dat ik dit mee heb gemaakt en dat ze dit hebben gedaan, want het heeft mij gewoon verder gebracht en ik ben een heel ander mens geworden”, aldus een deelnemer Uit Armoede. En: ‘Ik heb het gevoel dat het museum een soort kampvuur is, waar iedereen uit de stad samenkomt en iedereen zich verbonden voelt. En ook trots is op dat dat in Schiedam is”, zegt een samenwerkingspartner van Mijn Schiedam.
Onderzoeksrapport
Het onderzoeksrapport is op 2 juni 2025 door onderzoekers Frank van Steenbergen, Karlijn Schipper en Annelli Janssen (Drift Research Institute for Transtition, Erasmus Universiteit) gepresenteerd aan geïnteresseerden. Directeur Anne de Haij: “Wij hebben het rapport natuurlijk als eerste mogen lezen en ik ben trots op wat de onderzoekers concluderen. De onderzoekers spreken van een effectieve manier om wederzijdse verbondenheid en afhankelijkheid in een stad opnieuw uit te vinden om zo uitsluiting en ongelijkheid tegen te gaan, en bij te dragen aan een veerkrachtige stad. In de polariserende tijd waarin we leven is dat hard nodig.“
Lees hier het complete rapport. Liever de samenvatting? Die lees je hier.
Fondsen
Mijn Schiedam wordt mede mogelijk gemaakt door: Het VSB Fonds, VriendenLoterij Fonds, Fonds21 en het Mondriaan Fonds, met eenmalige steun van de G.Ph. Verhagen-Stichting.