I Hit You With a Flower

Van 23 november 2024 tot en met 4 mei 2025 is in Stedelijk Museum Schiedam I Hit You With a Flower – suikerzoete kunst met een bite te zien. Een oogstrelend zoete tentoonstelling die diversiteit in de maatschappij glorieus viert. Ook is het een eerbetoon aan ‘meisjeskunst’, een term die vaak denigrerend is bedoeld, maar nu als geuzennaam wordt gebruikt. Te zien is werk van pioniers als Lily van der Stokker, Kinke Kooi en Pipilotti Rist tot jonger talent als Vera Gulikers, Frances Goodman, Dae Uk Kim, Jurjen Galema, Mari Katayama en Alex Naber & Chelseaboy. Ruim twintig (inter)nationale kunstenaars blinken uit in roze, pastel of juist knalkleuren, goud, glitter, bloemen en andere motieven. Zij maken frivole kunstwerken die even aanlokkelijk als intelligent zijn. Deze kunstenaars betrekken je via een verrukkelijke verleidingsstrategie bij hun fluwelen activisme en de open samenleving waar zij voor staan. Engagement was nog nooit zoveel fun.

I Hit You With a Flower

De aanleiding voor de tentoonstelling is de opleving van het fenomeen ‘meisjeskunst’ onder kunstenaars. Een term uit de jaren tachtig die werd gebruikt voor werk, van met name vrouwelijke kunstenaars, dat afweek van de dominante beeldtaal. Kunstenaars als Lily van der Stokker en Kinke Kooi kregen al snel dit label opgeplakt, waardoor hun werk lange tijd niet voor vol werd aangezien. Zij pasten echter niet hun kunst aan, maar gingen stug door op de ingeslagen weg. Het gebruik van roze, pastel, zachte vormen en materialen en ‘typische vrouwelijke thematiek’ werd voor hen juist het uitgangspunt. De video-installatie Ever is Over All van Pipilotti Rist vat in een notendop I Hit You With a Flower samen. Op dromerige muziek flaneert een jonge vrouw in een hemelsblauwe jurk op straat. Ineens haalt ze uit en slaat een autoruit kapot, met een … bloem. Zo mooi kan feminisme dus zijn. Interessant is dat intussen zeker niet alleen vrouwen zich bedienen van ‘meisjeskunst’.

Een grote verscheidenheid aan jongere kunstenaars omarmt de stijlelementen en filosofie van dit genre zoals Vera Gulikers, Dae Uk Kim en Jurjen Galema en internationale kunstenaars onder wie Jakob Lena Knebl, Mari Katayama en Alan Hernández. Met humor, empathie en uitzinnige styling morrelen deze kunstenaars aan de gevestigde norm en zetten zij een maatschappij neer waarin voor iedereen plek is.

“Why can’t political activism not also be seen through the lens of things which are very beautiful, joyful or celebrative? Maybe in a queer way that whatever pain you experience you use joy as a strategy to overcome that.” – Rory Pilgrim

“Een mannelijke docent op de kunstacademie werd helemaal onpasselijk van mijn kleurgebruik. Hij zei: “Ik krijg er een vieze smaak van in mijn mond, kun je er niet mee ophouden?” Zo’n extreme reactie vond ik interessant, ik werd me bewust dat die kleuren een vorm van protest konden zijn.” – Vera Gulikers

Een exuberante beeldtaal vol decoratie, folklore, kitsch en camp

De kunstenaars hebben een zwak voor toegankelijke technieken zoals tekenen, aquarelleren, kleien, stofbewerking en huisvlijt. Niet toevallig technieken die in dit deel van de wereld tot voor kort waren voorbehouden aan vrouwen of aan andere onderdrukte en ondergewaardeerde bevolkingsgroepen. De Mexicaanse kunstenaar Alan Hernández gebruikt bewust volkskunst uit zijn regio. Daarmee laat hij en passant zien dat wat als folklore wordt weggezet, een volwaardige kunstvorm is. Bloemen, genitaliën en andere lichaamsdelen worden door hem uitgevoerd in delicaat borduur- en ander handwerk. Door zijn dubbelzinnige uitvoering, bijvoorbeeld stekelig waar je zijdezacht verwacht vervagen de grenzen tussen de seksen.

‘Onedele’ materialen zoals kraaltjes, stras, diamantjes, pailletten, spiegeltjes en cosmetica zijn in zwang én betekenisvol. De Zuid-Afrikaanse kunstenaar Frances Goodman zet in bloemsculpturen van acrylnagels een verleidelijk en dreigend vrouwbeeld neer. Geïnspireerd door de waanzinnige kapsels van popartiest Sia maakt Dae Uk Kim een lamp van synthetisch haar. Met glitternagellak schildert Rory Pilgrim een liefdevolle wereld en Anna Aagaard Jensen & Micheline Nahra werken hun Love Seat af met foundation.

Decoratie speelt op allerlei niveaus een rol binnen dit genre. De Japanse kunstenaar Mari Katayami hult zich in pruiken, fantastische make-up, sexy onderkleding, zelfgemaakte weelderig versierde beenprotheses en maakt vervolgens een foto. De fotolijsten beplakt ze met glitter, diamantjes en schelpjes. De schoonheid en volwaardigheid van een lichaam zonder onderbenen en handen met vijf vingers straalt van deze feeërieke zelfportretten af

‘Own your body’

Verschillende kunstenaars nemen het lichaam onder de loep en plaveien de weg voor verbreding van het schoonheidsideaal. Jakob Lena Knebl heeft bijvoorbeeld een hekel aan het slankheidsideaal. Haar lollieachtige sculpturen gemaakt uit glinsterende lak vieren het voluptueuze, sensuele lichaam. De bloemige lampen van Anna Aagaard Jensen hebben een hoog ‘Katrien Duck & Minnie Mouse’ gehalte. Op komische wijze visualiseren ze de ongeschreven regels over de lichaamshouding van een vrouw. In plaats van de benen netjes bij elkaar te houden of te kruisen doen deze sculpturen ongegeneerd aan ‘manspreading’.

Queer empowerment is eveneens een ‘roze draad’ in de tentoonstelling. De pasteltekeningen van Ellande Jaureguiberry trekken het genderspeelveld open door de fluïde benadering. Gay dating sites en influencers zijn enkele van de bronnen van Richard Otparlic. Hij kopieert die poses, mode en lichaamscultus en zet deze extra vet aan in zijn bonte, digitale composities.

Béatrice Lussol, N°595 aquarel en inkt. Fotografie Gilles Berquet⁠

Vulvissima

Een andere ‘roze draad’ is die van intimiteit, seksualiteit en erotiek. De kunstenaars binnen het genre stellen erotiek en seks prikkelender en fantasierijker voor dan de overheersende middelmatigheid. De Franse kunstenaar Lucile Boiron laat in haar zinnelijke foto’s vrouwelijke lichaamssappen vrijelijk stromen en baden in goddelijk licht. Onder de noemer ‘vulvissima’, een term gelanceerd door curator Nanda Janssen, wordt met liefde en lichtvoetigheid de loftrompet gestoken over de vulva. Een lichaamsdeel dat ten onrechte nog steeds niet voor vol wordt aangezien, zowel medisch als sociaal-maatschappelijk. De Franse kunstenaar Béatrice Lussol aquarelleert om die reden al twintig jaar uitsluitend vulva’s. Ze stelt ze voor als rococo-achtige operazangeressen, als landschappen, planeten of taartjes met ludieke details.

Concept, samenstelling en kunstenaars

Curator Nanda Janssen heeft de tentoonstelling bedacht en samengesteld. Van een groot aantal van deze kunstenaars is voor het eerst werk in Nederland te zien. Deelnemende kunstenaars zijn: Alan Hernández, Alex Naber & ChelseaBoy, Anna Aagaard Jensen (en met Micheline Nahra), Araks Sahakyan, Béatrice Lussol, Dae Uk Kim, Ellande Jaureguiberry, Frances Goodman, Jakob Lena Knebl, Jurjen Galema, Kinke Kooi, Lily van der Stokker, Lucile Boiron, Mari Katayama, Marijke Vasey, Mona Cara, My-Lan Hoang-Thuy, Pipilotti Rist, Richard Otparlic & Lucas Tortolano, Rory Pilgrim, Sarah Tritz, Vera Gulikers en Zoe Williams.

De tentoonstelling reist in aangepaste vorm door naar het MABA in Nogent-sur-Marne, Frankrijk.

Beeld: ‘Under the Surface’ (2022) van Kinke Kooi